Канука Харти

Канука Харти (орс. Кануков Харти Бадиевич, 1883 җ. декабрин 5 (17), Теңгин Цергин муҗин Зундов күүтр - 1933 җ. февралин 7, Хальмгин эврән засх муҗин Элст балһсн) — Әрәсән иргнә дәәнә үйин болн Моңһлын хүвсхлч, олн ниитин зүтклтн, шүлгч, орчулач, публицист, Зөвллтин Хальмгин «Улан Хальмг» гидг өдрин соньниг үүскн бәәһүлгч. Манҗин Нимгрлә хамдан түүг өдгә цагин хальмгин урн зокалыг үндслгч болһҗ үздг мөн.

Намтр

Канука Харти 1883-гч җилин декабрь сарин 17-д Теңгин Цергин Сал һолын дүүргин Зүнһар әәмгин Зундов күүтрин угатя хальмг хазгин гер-бүлд төрҗ һарсмн. Тернь Великокняжеская әәмгт сүмин сурһулиг төгссмн (1894-1900). Денисовская әәмгин ардын багш (1902-1908), 1905-1907 җилмүдин хүвсхлин орлцач, «Хальмг таңһчин туг» гидг үндснә ардчлсн мергҗлин ниицәнә һардачнрин негнь.

1909-гч җиләс авн 2-гч Теңгин хазг бух цергин эңгин хазг болҗ алв хааҗ эклсмн. Бух цергин сурһлт төгсснә хөөннь - баһ урядник, дарунь - зууна вахмистр (1909-1914). Платовская әәмгин Эльмута күүтрин ардын багш (1914-гч җилин март сарас июль сар күртл), дарунь 36-гч Теңгин мөртн бух цергт орҗ, шинәс цергин алв хааҗ үрглҗлүлв (1914-гч җилин июль сарас авн декабрь сар күртл). Өвчтә болсн учрас теткврт һарсмн.

Зундовин сүмин сурһулин багш (1915-1916), Теңгин зарһин 1-гч дүүргин зарһчнрин ик хурлын орчулач (1916-1917). Сал һолын дүүргин «Ухмсрта хальмгудын холвана» гешүн, Петроград балһснд болсн хазг цергүдин төләлгчнрин ик хурлын орлцач, Теңгин хальмгудын 1-гч болн 2-гч ик хурлын орлцач (1917). Иргнә дәәнә орлцач. Куберлеевскин волостин күцәгч хораһин цергин әңгин дарһ, 10-гч әәрмд элссн Улан партизанмудын багин зокан бәәһүлгч болн командир (1918-җилин февраль сарас авн октябрь сар күртл). Бас тер әәрмд: Царицына 1-гч мөртн бух цергин инструктор, улс-төрин әңгин суртл-ухулһ болн болвсрлын әңгин дарһ (1918-гч җилин октябрь сарас авн 1919-гч җилин июнь сар күртл), Хальмгин цергин әңгүдин зокан бәәһүлгч, улс-төрин әңгин дарһ (1919-гч җилин июнь сарас авн 1920-гч җилин октябрь сар күртл).

Әрәсәд болсн иргнә дәәнә үйәр 10-гч Улан әәрмин улс-төрин салврин суртл-ухулһ болн болвсрлын әңгд алв хааҗасн санҗ. Үүнә зергцә тернь Улан әәрмд алв хааҗасн хальмгудт зөрүлсн суртл-ухулһин хуудсн болн брошюр һарһх көдлмшт орлцҗ бәәсмн.