Цогт Окн Теңгр
| Цогт Окн Теңгр | |
|---|---|
| төв. དཔལ་ལྡན་ལྷ་མོ | |
 Лус унҗах Цогт Окн Теңгр | |
| Бурхна Номин сәкүсн | |
| Домг-зү | Бурхна шаҗна домг-зү |
| Төрл-зүүл | Сәкүсн |
| Нернәнь цәәлһвр | цогта, алдрта эм теңгр |
| Кииснь | эм |
| Аваль | Махакала |
| Холвата кергсл | шо, утцн |
| Зер-зевнь | цокур (савх) |
| Өдрнь | сарин 25 |
| Вахана | лус |
| Үүсл-һарлһ | эндкг |
| Әдлцүллһн | Кали |
| Талдан сойлд | моңһ. Охин тэнгэр |
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | |
Цогт Окн Теңгр (тод. ᡔᡆᡎ᠋ᡐᡇ ᡆᡍᡅᠨ ᡐᡄᡊᡎᡄᠷᡅ; орс. Палдэн Лхамо; төв. དཔལ་ལྡན་ལྷ་མོ; Вайли dpal ldan lha mo; эндк. Шри Дэви; моң. Балдан Лхамо, Охин Тэнгэр) — Төвдин Бурхна шаҗндк Номин нәәмн сәкүснә негнь, догшн эм теңгр. Янҗн бурхна догшн илрл[1]. Төвдин домг-зүүд Кали теңгрлә өөрхн[2]. Моңһл келтнр дунд тус окн теңгрин дүринь бүгдин ээҗин дүр гиҗ цәәлһдмн[3]. Цогт Окн Теңгриг бүк өвчиг эдгәҗ, әмдрл, үкл хойрин нууц хадһлгч гиҗ үздг[4].
Түүнә байриг (Упосатхаһин өдр - билгин тооллын 25-гч өдр) Бурхна шаҗна шин җилин өмнк өдрт темдглдг. Түүнд зөрүлсн тәрнь: Җо Ракмо, Җо Ракмо Җо Җо Ракмо Тун Җо Кала Ра Ченмо Ракмо Азҗа Даҗа Тун Җо Рулу Рулу Хум Җо Хум'..
Домгуднь
Экндән Цейлонын домгудт эннь кү иддг маңһсин эк хатн бәәҗ. Нөкрән кү идхәс холдулх гиҗ орлдв чигн, чадсн уга болад, түүнәс өшә авхар хамтын көвүһән алҗ, арсарнь эврә луусын немнә кесн бәәҗ. Нөкрнь луустнь сум харвхд, луусын сәәрт һарсн шархас нүдн һарч[5].
Талдан нег домгт келгдсәр, эннь үзсклңтә окн бәәҗ. Нег чөткриг төвкнүлхин төлә түүнтә хонҗ. Дарунь җирсмн болҗ. Нег гелң үүнд геснднь әәмшгтә чөткр бәәнә гиҗ медүлсн болад, эн окн күн төрлктнд өр өвдәд көвүһән алҗ[6].
Һурвдгч домгиг авад үзхлә, Окн Теңгр көвүһән тернь Номд киитн ханддг бәәсн учрас алҗ[7].
Бас немәд келхлә, иим нег домг бәәдмн: нег дәкҗ Төвдин Бурхна шаҗна нег урсхлнь болсн Карма Кагью чигллин тергүн Кармапа Цогт Окн Теңгриг эврә сәкүсн болһҗ. Моңһлын эзн хаана орд-харштнь бәәсн цагт эн Лам эзн хаана үгд орсн уга болад[8], тернь Кармапаг мөрнә сүүләс уйхиг тушаҗ. Аһу ик Кармапа үклин өөр бәәхдән Окн Теңгриг туслхинь эрсн болвчн, тернь цагтан ирсн уга. Тегәд Лам ончта нег тәрнь келәд, уяг тәәлҗ, бийән чөләлснә дарунь туслмҗ керго болснд Цогт Окн Теңгр аашҗ бәәхинь үзв.
Дүрслхнь
Үүг цаһан эс гиҗ шар лус (элҗг) ундг болһҗ дүрслдг. Бийнь һурвн нүдтә, көк хар арста, һалт үстә. Нег һартан очрта савх, нөгә һартан һавл бәрдг. Үүнә өмссн хувцнь - барин арсн майг, күмнә толһасар кесн эрк. Үс-яслтнь алтн хавсн сарар чимглгдсн болад, толһа деернь тавн хокмата титм бәәдг. Чикнднь унҗлһта сиик бәәдг. Зүн сиикин унҗлһнь моһан кевтә дүрслгдсн болад, эннь сө, усна махбод хойрин темдг. Барун сиикин унҗлһнь өдр, нарн хойрин темдг болад, арслңгин бәәдлтә. Цогт Окн Теңгрин гесн деер, ясар кесн гинҗ деер алтн туята улан нарн эс гиҗ Номин Күрдин бәәдлтә унҗлһ дүрслгддг.
Темдглл
Ном-зү
- Сыртыпова С.-Х. Культ богини-хранительницы Балдан Лхамо в тибетском буддизме (миф, ритуал, письм. источники) — М.: Вост. лит., 2003.