Алтн Герл судр

Алтн Герл судр^{санскр. सुवर्णप्रभासोत्तमसूत्रेन्द्रराज; IAST. suvarṇaprabhāsottamasūtrendrarājaḥ) — Бурхна шаҗна Ик күлгнә чинр иктә әрүн номин негн, «судрин хан»^[3].}

Орчуллһснь

«Алтн Герл» гидг товч нертә судр тогтсна цаг-үйнь мана үйин өмнк VI-V зуун җил^{китд келнд орчулв. Мөн эн судрин уйһур хүвлврнь «Алтун Ярук» гидг нерәр X-гч зун җиләс хооран медгдҗ бәәнә. Эннь цуг цаг-үйин хамгин алдр Ик күлгнә судрмудын негн болсн бәәнә: Китд, Төвд, Согд, Түрг, Хотан, Өөрд келн деерк хүвлвр болн Си-Ся мужд Таңһд үзгәр дәкн бичсн хүвлврмүд бәәсн.}

Япон келәр орчулгдсн эн судр VII-гч зуунас хооран Конкомёкио (今光明經) эс гиж Сайсёкёо гидг нерәр һарч бәәнә^[5].

XVII зуунд өөрдин Зүн Һарин хаата улст эн орчулһиг барар кевлҗ һарһв^[6].

Судрин утх-чинрнь болн хүвлврмүднь

Алтн Герл судрин хальмг келнә бүрн нернь «Хутгт судрин әәмгин деед хан Алтн Герл кемәх ик күлгнә судр» гидг нернь болна. Үүнд «судрин әәмгин деед хан Алтн Герл» гидг нернә утхнь бурхна шаҗна Ик күлгнә йоснд иим тәәлвтә бәәнә: «Бурхн багшас шевнрнь "Тана сурһл-ном маш һәәхмшгтә, та бийиннь тускар, Бодь олсна тускар әәлдҗ өгтн" — гиҗ әәлдснд Бурхн багш шевнртән яһҗ Бодь олсна тускар әәлдн дуурьссн болн сурһалан әәлдҗ бәәхдән бийәснь ик герл цацрҗ, һурвн йиртмҗ герләр дүүрәд, номынь соңссн шевнрнь седклд ик амулң-байсхлң төрҗ, "Бурхн багш, тана әәлдсн сурһал-номин хан эн ном болна" гиҗ келсәр мөн эн судрин делгр нернь "Хутгт деед Алтн Герл судрин әәмгин эрктә хан кемәх Ик күлгнә судр" гиҗ нерлснә туск домг бәәдг»^[7].

Төвдин болн моңһлчудын улмҗллта йосар Алтн Герл судрнь 29 бөлгтә, 25 бөлгтә болн 21 бөлгтә һурвн янзар бәәдг болн Бурхн багшин олн үйин намтр, түүнә дотр сурлцсн, эрдм олсн, Раху болн йовх одн, акад болсн, тесш уга ад энлһсн, һаслң-алҗахуһас болсн, зүүднд килнц үзгдв чигн тер, сәәтр уһан, әрүлн деед судрин әәмг үүг соңсн үүлд»^[8].

Аһулһнь

Олна күртәл болсн Алтн герл судрин орс келнд Альгирдас Кугявичус орчулачин орчулсн хүвлвр 21 бөлгәс тогтҗ бәәнә. Зая-пандитын өөрд келнд орчулсн болн тер очуллһас хальмг келнд көрвүлҗ буулһсн хүвлвр бас 21 бөлгәс тогтҗ бәәнә. Алтн герлин судрин аһулһиг товчлад цәәлһхлә, иим болҗ бәәнә:

1-гч бөлг «Дурдх орн» гидг нертә. Түүнд урһх зүгт (зүн үзг) Үл Алзгч бурхн (Акшобхья), барун зүгт (өмн үзг) Эрднин Окь (Ратнакету), шиңгх зүгт (барун үзгт) Цаглш уга Герлтә (Амитабха), зүн зүгт (ар үзгт) Кеңкргин Дун (Дундубхисвара) гидг нертә 4 үндсн үзгин Бурхна әдслсәр хамг цуврлас тоньлх мөриг дүрслҗ бәәнә. Мөрнь зовлң әрлһх Ном деер сүүрлҗәнә. Асур, һәрд, якша, киннара, нага гих мет олыг закрдг Эсрн (Брахма) Эгшгтә эк (Сарасвати) хойр түүг ивәҗ авдг.

2-гч бөлг «Түүнчлн Болсна гегән насна кемҗә үзүлсн» гидг нертә. Тенд бодьсадванрин негнь Хаана Орд-Харшин (Раҗагриха гидг нертә Эндкгин балһсн) Үзсклңтә Окь (Ручиракету, Балендракету хаана көвүн) Шакьямуни юңгад йирдән 80 җил әмдрсн болв гиҗ һәәхв. Ут наслхин нөкцл болхла, кү алад уга бәәх учр. Бурхна буйиг ухалхд, иим әмдрл, тиим чигн ут биш юмн мет сангдна. Түүнчлн Болсна үүлин ачар үндсн дөрвн зүгт 4 Бурхнд зөрүлсн теңгрин ширә дөрвн үндсн зүгт һарч ирв. Теднә сурһалын герл Һаңһа мүрнд элснә хумк мет тоолш уга олн йиртмҗд делгрв. Үзсклңтә Окь бодьсадвин санан тиигхлә Шакьямунин әмдрл делкә деерк цаг хуһацаһар, тер чигн бәәтхә, кед-кедүн һалвин үйәр кемҗҗ болш уга, хәрн эцс-төгскл уга: Йилһн Төгсн Үлсн бүтәгдәд уга, Түүнчлн Болсн төрәд уга" гисн кемҗәнд күрч.

Бас эн судрин хойрдгч бөлгт Каундинья гидг нертә бурхна шев Шакьямуниһас нирванд одхд ямр нег шальр үлдәхиг әәлдснә тускар келгднә. Тиигхлә, Шакьямуни улан керә, яста меклән үсәр кесн хувц, бадба хохран шүд, туулан өврәр кесн шат, тер шатар деер һарч, хулһн сар идхлә, альмна модн деер һадль гих мет зөрәтә үзгдлмүдиг үзүлҗ бәәв.

3-гч бөлг «Зүүд үзсн» гидг нертә. Эн бөлгт Үзсклңтә Окь гидг нертә бодьсадва нөөрсч, зүүдндән бүкн гегәрсн алтн кеңкргиг үзв. Тер кеңкргиг олн бурхн, бодьсадва цаглш-тоолш уга күрәләд, өмнәс харҗ бирмнә дүрстә негн тер кеңкргиг делддҗ, һарсн дуунаснь нег шүлг һарсиг соңсҗ. Үзсклңтә Окь бодьсадва серәд, тер зүүднд үзсн шүлгән дахн санв. Терүг санад, бәәсн балһснас һарч, олн миңһн әмтнлә хамдан Бурхн багш хама бәәнә, тенд одад, зүүднд кеңкргәс һарсн шүлгин тускар бурхнас әәлдхв.

4-гч бөлг «Намнчлх» гидг нертә. Эн бөлгт муңхг, тачаңһу, ур һурвн хорнас һарсн хамг килнциг Бурхна өмн намнчлхин тускар иигҗ бичәтә йовна:

Мини нисванисин үүл нуһудын
Кир Түүнчлн Болсн әрлһн,
Бурхн нуһуд намаг
Өршәңгүн усар уһан сөөрх^[9].

Эннь Бурхдын төрхд теднә герл «орчлң йиртмҗиг хамгиг дүүргҗ, һурвн йиртмҗин цаглш уга зовлңгиг дарснла» холвата юмн.

5-гч бөлг «Нөгчн болн ирә-өдү өдгә болсн хамг Түүнчлн Болсиг магтсн бадм цецг һарх орн» гидг нертә. Эн бөлгт Бурхн багш йозуртна окн теңгр Бодь Сәәтр Хурасн гидгт Түүнчлн Болсиг магтхин тускар шүлгләд номлҗ бәәнә.

6-гч бөлг «Хоосн чинр» гидг нертә бөлг. Эн бөлгт Бурхн багш хоосн чинрин номиг товчлн шүлглҗ номлад бәәнә. Энд хамг юмн хоосн чинр гидг Бурхна шаҗна Ик күлгнә онлыг товчлад өгүлҗ бәәнә.

7-гч бөлг «Дөрвн Ик хан» гидг нертә болна. Эн бөлгт йиртмҗин орна үндсн дөрвн зүгин дөрвн Ик хан Ол Соңссн көвүн (Вайшравана), Орн Орчныг Сәкгч (Дхритараштра), Хутг Төрсн (Вирудхака) болн Му Нүдтә (Вирупакша) Бурхн багшин өмн өвдг көсрн сөгдн, Замб тивиг сәкх таңһрглсна тускар келгдҗ бәәнә. Эн үгин хәрү Бурхн теңгр болн асурнрин дән болхин тускар әәлдхҗ, якшан цергиг толһалсн дөрвн Ик хан йилһн диилҗ чадх гиҗ әәлдхв. Бас Бурхна әәлдсәр, Ном дахсн күүг дөрвн Ик хан сәкҗ, һазадын дәәсән диилх, хан-йозуртна насн ут болх (Төрл тутмд тер аһу ик күч олх) гиҗ зәрлг болв. Дөрвн Ик хан Бурхн багшд хәрү өгхдән «алтн герл» Эсрн (Брахма), теңгрин эрктә Хурмст (Шакра), Эгшгтә Ик Окн Теңгр (Сарасвати), Ик Эрк Өргҗсн гидг нертә теңгрин көвүн (Махешвара), якшан әәмгин ик нойн Һартан Очр (Очрваань) болн Сән Маань (Манибхадра) тер мет ик теңгрнрин йиртмҗд күрв гиҗ медүләд бәәнә.

Алтн герлин һурвдгч багнь — долагдгч бөлг болна. Тенд дөрвн Ик хан Бурхн багшд Алтн Герл судриг сәкх, цуг ном дахад йовсн әмтиг сәкх болн Алтн герлин номиг өгүлгч күүг сәкх таңһрг өгч бәәнә.

8-гч бөлг «Эгшгтин» гидг нертә болна. Эн бөлгт Эгшгтә Ик Окн Теңгр (Сарасвати) Алтн Герлин номиг өгүлгч гелң яһҗ уһал үүлдх йостаг номлҗ үүлдв. Бурхн багшин хаҗуд бәәсн сурһлын багш эш үзүлгч бирмн Каудинья Эгштгә Ик Окн Тенгриг магтад, эрдминь олнд медүлв.

9-гч бөлг «Цогт Ик Окн Теңгр» гидг нертә бөлг. Эн бөлгт Цогт Ик Окн Теңгр бийән цецгәр болн хатсн көсрсәс кесн мандлар тәкх йосиг зааҗ бәәнә.

10-гч бөлг «Һазрин Окн Теңгр» гидг нертә бөлг. Эн бөлгт һазрин окн теңгр Бат Эк гидгнь Алтн Герл судриг умшн, бүтән, тәкн үүлдн йовх күүг сәкхин тускар Бурхн багшд әәлдҗ бәәнә.

11-гч бөлг «Сән Медгч» гидг нертә болна. Эн бөлгт якшан әәмгин ик нойн Сән Медгч (Самджняя) Алтн Герл судриг умшҗ, бүтәҗ, өгүлн делгрүлх күүг сәкхин тускар келҗ бәәнә.

12-гч бөлг «Хаана шаштр Теңгрин Эрктин таңһрг» гидг нертә болна. Эн бөлгт теңгрин әдстә төрҗ, «Әмтн бүкнд туслн үүлдгч, Дамнх хамгиг таслач, хамг алдс ивән үүлдгч» хаадт тусхагдсн заавр өггдҗ бәәнә. Хан гемтә кергиг зөвшәрхлә, үүмән-самун, һазадын дәәсн, өлсх-ундасх кергиг үүскдгин тускар келгднә. Иим үүл үүлддг хан номин дәәсн болдг. Иим хаана орнд «йосн-суртл уга улсиг күнлдҗ эклдг» гиҗ эн бөлгт бичәтә йовна.

13-гч бөлг «Сән Болсн» гидг нертә болна. Эн бөлгт Бурхн багш олн һалв урд Сән Болсн (Сусамбхава) гидг нертә хан болҗ, Эрднь Хурагч (Ратноччая) гидг нертә гелңгин әәлдсн Алтн Герл гидг судрин номиг соңсад, Шакьямуни бурхна хөвлһән болна, гелң бийнь Үл Алзгч (Акшобхья) бурхн болҗ һарна.

14-гч бөлг «Хор Өггчин орн» гидг нертә болна. Эн бөлгт Бурхн багш хурҗ ирсн олнд Алтн Герл судриг зөв кевәр өгүлхд номин сүмд эс гиҗ аглһин һазрт ирәд, яһҗ соңсхиг номлҗ бәәнә.

15-гч бөлг «Арвн миңһн теңгрин көвүнд эш үзүлсн» гидг нертә бөлг болна. Эн бөлгт Бодь Сәәтр хурасн (Бодхисаттвасамуччая) гидг нертә окн теңгр Бурхн багшас Алтн Герл судриг ирҗ соңсчасн арвн миңһн теңгрин көвүд аль шилтәнәр ирҗ ном соңсч бәәнә гиҗ әәлдхснд, Бурхн багш түүнд зәрлг болд хәрүләд, ирсн арвн миңһн теңгрин көвүдт эш үзүлҗ бәәнә.

16-гч бөлг «Өвчиг маш амрлулн үүлдсн» гидг нертә болна. Эн бөлгт БУрхн багшас урд, олн һалв өмн Эрднь Усньрта (Ратнашикхин) гидг нертә бурхн нирван болсна хөөн деед Ном мартгдҗ йовҗаҗ. Тер цагт Теңгрин Эрк Өргҗсн Герл (Сурешварапрабха) гидг нертә хаана орнд Хоңһрцг Бәргч (Джатимдхара) гидг нертә хулдачд Ус Орулгч (Джалавахана) гидг нертә көвүн бәәҗ. Хаана орнд олн әмтн элдв зүүл өвчәр өвчлҗ, элдв зүүл гемәр гемтҗ бәәхд Ус Орулгч (Джалавахана) көвүн Хоңһрцг Бәргч (Джатимдхара) эцкүрн ирҗ, тер олн гемиг эдгәх арһ сурв. Эцкнь хәрү өгсиг соңсч авчкад, Ус Орулгч (Джалавахана) көвүн орн-нутган эргәд, олн әмтиг эдгәҗ авч.

17-гч бөлг «Ус Орулгч заһс номһдхсн урд болсн» гидг нертә бөлг. Эн бөлгт Ус Орулгч (Джалавахана) гидг нертә хулдачин көвүн хойр көвүтәһән болн Теңгрин Эрк Өргҗсн Герл (Сурешварапрабха) хаана туслсар олн зун усна заһсиг номһрулҗ авч. Эн домгт орсн цуг дүрмүд эн насндан Шакьямуни бурхна элгн-садн эс гиҗ шевнр бәәсн бәәҗ.

18-гч бөлг «Өлгчн барст бийән оһат өгсн» гидг нертә болна. Эн бөлгт Бурхн багш олн болсн шевнртәһән ном номлх сән һазр олҗ авад суухла, Бурхн нег ик бодьсатван яс үзүлх болв. Альхарн һазр делдхләнь, һазр дорас эрднь, алтн, мөңгнәс бүтсн нег суврһн һарч ирв. Бурхн багш Анандад суврһ нееҗ, тер суврһнас нег ик бодьсадван яс һарһҗ ав гиҗ зәрлг болв. Яс һарһҗ авхла, Бурхн урдк төрлин нег домг олн шевнртән келҗ өгв. Урд цагт Ик Тергн (Махаратха) гидг нертә хаанд һурвн көвүн бәәҗ. Ахиннь нерн Ик Дун (Махапранада), дундыннь — Ик Теңгр (Махадева), дүүһиннь — Ик Әмтн (Махасаттва) бәәҗ. Нег дәкҗ Ик Тергн (Махаратха) хан седклән әәтрүлхәр һурвн көвүһән дахулҗ, ө-шуһуд одсн болдг. Ик көвүнь зузан шуһуһас әәһәд, дундкнь болн дүн әәсн уга. Йовад йовҗ, хаана һурвн көвүн тавн зулзһ һарһҗ дола хонсн нег чидл уга өлгчн барсиг үзҗ. Дүнь, Ик Әмтн (Махасаттва) тер чидл уга өлгчн барст эврә бийән өгнә. Эк эцкнь болн хойр ахнь ик зовҗ, орчлңгин мөңк бишиг медәд, гелң болв. Тер Ик Тергн хан (Махаратха) эн төрлд Әрүн Идәтә (Шуддходана), хатнь — Ик Илв Хүвлһән (Махамайя), Ик Әмтн (Махасаттва) Бурхн багш бийинь бәәҗ, Ик Дунь (Махапранада) — Мәәдр бәәҗ, Ик Теңгрнь (Махадева) — Залу Манҗушри, өлгчн барснь — Йисн Төрлктнә Ик Эк (Махапраджапати) болн тавнь зулзһнь — урдк тавн гелң бәәсн бәәҗ.

19-гч бөлг «Хамг Бодьсадванрин магтсн» гидг нертә болна. Эн бөлгт олн зун миңһн бодсатванр Бурхн багшиг магтад, бурхна хутг олх күслән медүлҗ бәәнә.

20-гч бөлг «Хамг Түүнчлн Болсдыг магтсн» гидг нертә болна. Эн бөлгт Үзсклңтә Окь (Ручиракету) гидг нертә бодьсадва девскрәсн босҗ, Бурхн багшиг магтаҗ бәәнә.

21-гч бөлг «Хурасн» гидг нертә бөлг болна. Эн бөлгт Алтн Герл судрин һол чинриг хураһад медүлҗ бәәнә:

Тер мет шравак нуһудын бийнь хоосн,
Хойр көлтнә деед нуһудын оршл чигн хоосн мөн.
Ном нуһуд тер бүгд өврчләр хоосн мөн болвас
Әмтн нуһуд хоосна мөн чинр эс олдх^[10].

Делгрңгү медәлл

Алтн Герл судр неләд хоҗу цагт бүтснь дарани бәрмт герчлҗ бәәнә: Судрт зурхан тускар ("одн сән йовҗ бәәнә"), Эндкгин хүвд эс таарх май темән болн һазадын дәәсн (юэчжи?) дәврхин тускар дурдгдҗ бәәнә. Эннь Ик Торһна зам неегдснә дару үүссн эллинмүдлә холвата бәәҗ болх юмн. Бас барун үзгин Ирана үзлтин бүрдц судрт орҗ бәәнә, эннь Бурхн багшин әәлдсн теңгр якшла дәәлх дәәнә туск эш болҗ бәәнә. Намҗ дурдхла, бурхна шаҗн шрамана даянчнрин шаҗна йоснас хәрн хаадын сурһдг орд-харшин шаҗна үүрг дааҗ авчаһа шаҗн болсна темдг бәәһә. Зуг, үүнлә зергцәтә Эндкгиг төвлҗ үзх үзл (Замбтив) тер кевәрн бәәһәг болн Амитабха бурхна дүр үүскгдх (V-гч зун җилд тогтсн Амидаизм) шилтәниг нәрн шинҗләч үзҗ чаддгнь һарч ирҗәнә.

Нөлә-чинрнь

Японд эн судр (“Конкомеке”)-нь Бурхна эврән болн дөрвн Ик Хаадын сәклд бәәдг хаана эрк-медлиг төмлснә тускар сурһларнь тәкгдҗ бәәв. IX зун җилд Кукай гидг нертә гелң Эзн Хаанас шин жилин ора болһн цуг ниит эн судр умшҗ эклхиг күссн бәәв^[11].

Алтн Герл судр Моңһлд делгрснь

Алтн Герл судр моңһлчудын номин хүв болсна тускар олн сурвлҗ бичгт темдгләтә бәәнә. Хамгин соньн болдгнь III-гч дүр хүвлһән Дала-лам Содмн Җамцин намтрт бәәнә. Бас чигн эн домгин туск амн түүк олн моңһл үндстә гелңгүдәр келгдҗ бәәһә негиг энд нег дурдад авый. Түмдин Алтн хан III-гч дүр хүвлһән Дала-лам Содмн Җамциг залҗ ирәд, Цавчалын сүмд ирүлҗ, Моңһлын хөрн түмн мөртә церг тосад авч. Дала-лам тер Цавчалын сүмд ирәд залрхла, олн моңһлчуд тенд ирҗ мөргәд, йөрәл-даатхл авцхав. Тер үйд тер ирсн моңһлчудын дотр нег өөрд күн бәәв. Тегәд тер күн Дала-ламд өөрдҗ ирәд, авч ирсн Алтн Герл судриг деерк гегәнд үзүлв (эн судриг китд келнәс төвд келнд орчулгдад, моңһл һазрт ирәд, нег күн һазрт булҗ тәвсн бәәҗ). Йир тер цагт эн Алтн Герл судр Эндкгт огт уга бәәсн санҗ. Тегәд тер Дала-ламд золһад ирсн өөрд күн һазр малтад, кезәнә һазрт булҗ бултулсн судриг олҗ авад, Дала-ламд бәрүлв. Дала-лам эн судриг үзәд, иим зәрлг болҗ: «Эн болхла, тана моңһл күүнә номин хүв, маш ховр судр юмн. Таанр эн судриг шүтән болһҗ йовтн. Эн болхла, тана шүтәнә судр мөн» — гиҗ тогтаҗ. Тер цагас авн моңһлчуд болн теднә тоод дөрвн өөрд чигн Алтн Герл судриг тәкдг болсн юмн^[12].

Алтн Герл судриг тәкх-умшулх учр

Алтн Герл судриг тәкхлә, өвчн-зовлң иршго, һә-зедкр иршго, аль керг-учр бүтдг бәәнә. Цуг моңһл келтнр эн Алтн Герл судриг җилд нег дәкҗ умшх йоста бәәнә. Алтн Герл судрт герл орулхла, ик сән болҗ бәәдг йосн чигн моңһл келтнрт бәәнә. Алтн Герлиг умшх арһ уга болхла, «киискҗ» (хойр таласнь тус-тус киискәд ки орулҗ, һар күрхиг келнә) чигн болх.

Һазадын холвас

Холвас болн ном-зү

↑ Суварнапрабхаса (Сутра золотого блеска) : Текст уйгурской редакции
↑ «Сутра золотого света» как наиболее распространенное каноническое произведение в буддийском сообществе Бурятии
↑ Ārya Syvarṇaprabhāsottama sūtrendrarāja nāma mahāyāna sūtra. Арья Суварнапрабхасоттама сутра, или Благородная сутра золотого света
Wayback Machine // Новая философская энциклопедия
↑ Древний буддизм и Японии
↑ История публикаций ойратского перевода «Сутры Золотого света»
↑ Хутагт судрын аймгийн эрхт хаан дээд Алтангэрэл хэмээх Их хөлгөний судар оршвой. Ойрадын Равжамба Зая бандида Намхайҗамц хутагтын орчуулга. Тод үсгээс кирилл үсэгт хөрвүүлж, тайлбар хийсэн Г. Ядамжав. Улаанбаатар, 2023. 147 х.
↑ Хутагт судрын аймгийн эрхт хаан дээд Алтангэрэл хэмээх Их хөлгөний судар оршвой. Ойрадын Равжамба Зая бандида Намхайҗамц хутагтын орчуулга. Тод үсгээс кирилл үсэгт хөрвүүлж, тайлбар хийсэн Г. Ядамжав. Улаанбаатар, 2023. 147 х.
↑ Хутагт судрын аймгийн эрхт хаан дээд Алтангэрэл хэмээх Их хөлгөний судар оршвой. Ойрадын Равжамба Зая бандида Намхайҗамц хутагтын орчуулга. Тод үсгээс кирилл үсэгт хөрвүүлж, тайлбар хийсэн Г. Ядамжав. Улаанбаатар, 2023. 25 х.
↑ Хутагт судрын аймгийн эрхт хаан дээд Алтангэрэл хэмээх Их хөлгөний судар оршвой. Ойрадын Равжамба Зая бандида Намхайҗамц хутагтын орчуулга. Тод үсгээс кирилл үсэгт хөрвүүлж, тайлбар хийсэн Г. Ядамжав. Улаанбаатар, 2023. 144 х.
Wayback Machine // Вестник Бурятского государственного университета. Философия, 2012
↑ Агваанчойдор гуайн ярьсан «Монгол, Төвд бурханы шашны аман түүх». Улаанбаатар, 2013. 151 х.

[1] Суварнапрабхаса (Сутра золотого блеска) : Текст уйгурской редакции

[2] «Сутра золотого света» как наиболее распространенное каноническое произведение в буддийском сообществе Бурятии

[3] Ārya Syvarṇaprabhāsottama sūtrendrarāja nāma mahāyāna sūtra. Арья Суварнапрабхасоттама сутра, или Благородная сутра золотого света

[4] Wayback Machine // Новая философская энциклопедия

[5] Древний буддизм и Японии

[6] История публикаций ойратского перевода «Сутры Золотого света»

[7] Хутагт судрын аймгийн эрхт хаан дээд Алтангэрэл хэмээх Их хөлгөний судар оршвой. Ойрадын Равжамба Зая бандида Намхайҗамц хутагтын орчуулга. Тод үсгээс кирилл үсэгт хөрвүүлж, тайлбар хийсэн Г. Ядамжав. Улаанбаатар, 2023. 147 х.

[8] Хутагт судрын аймгийн эрхт хаан дээд Алтангэрэл хэмээх Их хөлгөний судар оршвой. Ойрадын Равжамба Зая бандида Намхайҗамц хутагтын орчуулга. Тод үсгээс кирилл үсэгт хөрвүүлж, тайлбар хийсэн Г. Ядамжав. Улаанбаатар, 2023. 147 х.

[9] Хутагт судрын аймгийн эрхт хаан дээд Алтангэрэл хэмээх Их хөлгөний судар оршвой. Ойрадын Равжамба Зая бандида Намхайҗамц хутагтын орчуулга. Тод үсгээс кирилл үсэгт хөрвүүлж, тайлбар хийсэн Г. Ядамжав. Улаанбаатар, 2023. 25 х.

[10] Хутагт судрын аймгийн эрхт хаан дээд Алтангэрэл хэмээх Их хөлгөний судар оршвой. Ойрадын Равжамба Зая бандида Намхайҗамц хутагтын орчуулга. Тод үсгээс кирилл үсэгт хөрвүүлж, тайлбар хийсэн Г. Ядамжав. Улаанбаатар, 2023. 144 х.

[11] Wayback Machine // Вестник Бурятского государственного университета. Философия, 2012

[12] Агваанчойдор гуайн ярьсан «Монгол, Төвд бурханы шашны аман түүх». Улаанбаатар, 2013. 151 х.

IAST

Бурхна шаҗна

Ик күлгнә

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]