Хальмг Таңһчин Н.Н. Пальмовин нертә Үндстнә музей

Хальмг Таңһчин Үндстнә музей
Үүссн җил-өдрнь	1921 җилин Март сарин 25
Неегдсн җил-өдр	өдр болһн 8.00 авн 17.00 күртл (Сарң өдр - амрлт), бембә өдрт - 9.00 авн 16.00 күртл, нарн өдрт - 10.00 авн 15.00 күртл
Тойгнь	Җаңһрин һудмҗ 9, Элст балһсн, Хальмг Таңһч
Ахлачнь	Мучаева Ирина Ивановна

Хальмг Таңһчин Н. Н. Пальмовин нертә Үндстнә музей (орс. Национальный музей Калмыкии им. Н.Н. Пальмова) — Хальмг Таңһчин Н. Н. Пальмовин нертә Үндснә музейнь — Хальмгин Элст балһснд бәәрлдг нутгин түүкин музей болна. Эн музейнь хальмг судллын үндслгч Николай Николаевич Пальмовин нер зүүҗ, Хальмг улсин түүк, сойл, угсатна зүүһин холвгдлта үзмрүдиг делгәд үзүлдг.

Түүкнь

Хальмг Һазрт музей бәәһүлх шиидвриг Хальмгин Зөвллтин түрүңк ик хург һарһҗ. Хальмгин муҗин музейнь 1921 җилин март сарин 25-нд Бүсин Улсин сурһулин һазрин архив, музейин салврин медлд бәәһүлгдв. Музей бәәһүлх көдлмшиг эрдмт-номт Николай Николаевич Пальмов болн 1921 җилин сүүләр музей архив хойриг салһв. Николай Пальмов архивиг һардад бәәв.

1921 җилин март сарин 25-нд Бүсин сурһулмин салврин зәрлгәр Бүсин түүк, угсатна зүүһин музеиг бәәһүлсн болдг. 1922 җилин июнь сарин 1-нд музеиг Хальмг улсин сурһулин салврин медлд орулв.

Арвн жилин турш көдләчнр хальмг музеин үзмрмүдиг хураһад, хальмг теегиг эргәд йовҗ. Түрүңк үзсклңгнь Сиврт тууһад цөллсн цагт хальмгудын музей уга бәәҗ.

РСФСР-ын министрмудын Зөвллин декабрь сарин 2-т һарһсн тогталар январь сарин 1-нд Хальмгуд цөллһәсн хәрәд ирснә дару хальмг музеин хойрдгч неелт болсн бәәҗ. Орсин холвана Улсин «Сойлын тускар» гидг нетрә хуулин 39 тойгта зүүлд үндслҗ, үндснә урлгиг сергәх, көгҗүлх көтлвриг цааран делгрүлх зөрлһәр июль сарин 6-нд Хальмг Таңһчин Йирңкәлгч Кирсан Илюмжиновин 133 тойгта зәрлгәр, хальмг музеин Урн зургин галереиг Улсин дүрслх урлгин музей болһҗ хүврүлв.

Сойлын салврин төрин бәәһүлһсин тогтлцаг баһрулх зөрлһәр Хальмг Таңһчин Толһачин март сарин 14-нд 22-р тоота зәрлгәр «Улсын дүрслэх урлагийн музей» бәәһүллһиг Н. Н. Пальмовин нертә музейлә негдүләд, терүг Улсин Бәәһүллһ Н. Н. Пальмовин нертә хальмг үндснә музей гидг нерәр нерлх гиҗ батрулв.

Эн йовдлас көлтә Хальмг үндснә музейд 6.5 миңһн бүтәлтә урлгин саң тогтв. Урлгин саңгин цуглулһд XIX зун җилин хойрдгч хаһс — XX зун жилин экн үйин Әрәсән урн зург, Орс болн һазадын график, Китд, Япон сиилвр зург, Бурхна көрг-дүрсн, урн бәрмл гих мет цуглулһ багтсн бәәнә.

2009 җилд Хальмг улс сән дурарн Әрәсәд орҗ ирснә 400 жилин өөнд зөрүлсн байрт Үндснә музейд шин бәәр бәрҗ, музеиг көгҗүлх болн шинҗлх ухана шин үзл-бәрмтллыг болвсрулад авч. Улмҗллта көдлмшин бәәдл, өдгә үйин музеин технологьмудыг хуванцр бәәдләр негдүлҗ болвсрулсн болдг.

Өдгә цагт Хальмгин Үндснә музеин саң көмргт найн тавн миңһн һар үзмр бәәнә. Зәрмснь йисн үзсклңгин тиңкмин үзсклңд һарһата бәәнә. Бәәһә үзсклңгин талва деер эрт үйәс өдгә күртл хальмг улсин угсатна түүкин һашута, байр-байсхлңта үүл-йовдлмуд, гегәтә мөчмүд, гентин эргц үзүлҗәх өгүллг дегәтә бәәнә. Түр-зуурин үзсклңгнь Хальмгин урн бүтәлчнрин бүтәлмүдиг танюлҗ, оңдан һазрас чигн үзсклңгин төслмүдиг сольцаһар авч ирдг бәәнә.

май сард Ик Буурл селәнд РСФСР-ын һавьята зурач Көкән Очрин нертә музеин салвр секгдв.

Нертә көдләчнрнь

Хоньна Михаил — музеин ахлач (1970—1971), Хальмг улсин шүлгч, урлгин зүтклтн.

Ном-зү

• Бадмаева В. Тайны степного кургана// Элистинские новости, 2001, 20 апреля;
• Бадмаева В. Узоры степного края: О зале этнографии республиканского краеведческого музея им. Пальмова// Элистинские новости, 2001, 22 мая;
• Джураева И. Наша гордость — музей/ О Респ. краевед. музее им. Н. Н. Пальмова// Вечерняя Элиста, 2001, 19 мая;
• Оконова С. В. Первый музей в калмыцкой степи// Вестник Калмыцкого республиканского краеведческого музея им. проф. Н. Н. Пальмова: Вып. 1., Элиста, 2003, стр. 4 — 9;
• Мучаева И. И. Из истории формирования музейного собрания// Вестник Калм. респ. краеведческого музея им. проф. Н. Н. Пальмова: Вып. 1, Элиста, 2003, стр. 9 — 14;
• Мучаева И. И. Народный музей: Коллекцию фонда КРКМ им. Н. Н. Пальмова собирали всем миром// Известия Калмыкии, 2001, 18 мая;
• Оконова С. В. Судьба народа и музей // Элистинские новости, 2001, 18 мая.
• Календарь знаменательных и памятных дат на 2016 год/ 2016 Җилин ончта өдрмүдин лит, М-во культуры и туризма РК, Национальная библиотека им. А. М. Амур-Санана; сост. В.В. Сангаджиева; ред. О. Е. Аргунова; отв. за изд. Н. Б. Уластаева. — Элиста, 2015, стр. 9 — 10.

Холвас

• Национальный музей Республики Калмыкия им. Н. Н. Пальмова