Шраманера

Шраманера (эндкг улс келәр: śrāmaṇera; пали келәр: sāmaṇera; төвд келәр: dge-tshul; моңһл келәр: гэцэл/ бандь; хальмг келәр: гецл/ бандь) — бурхна шаҗна эр төөдин хамгин баһ зерг (эм гецлиг «эк гецл» гидг, зуг Төвд болн Моңһл шаҗна йосар тиим улс әвр баһ бәәҗ). Гецл күн Ик күлгнә болн Баһ күлгнә йосар әдлхн арвн Эврә тоньлх санврта болна.

Хөр күрәд уга күн гелң болхин өмн санвр, цол, эрдмәр түүнәс өндр гелңгәс гецлин санвр авч, урдк нерән оркҗ, санврин шин нер авх йоста. Нег цагт гецлин санвр авсн төөдиг нег суудлын гецл гиҗ нерлнә. Гецл 21 нас күрхлә, гелңгин санвр авхла, гецлин нерән гелңгин нернд сольҗ чадна.

Үгин үүсл-һарлнь

Эндкгин келәр «Шраманера» гиснь «бичкн төөн» гисн утхта үг. Төвд келнә «гецул» (төвд келәр: dge-tshul) гиснь — «буйна йосн» гиһәд хальмг келнд орчулҗ болна. Тегәд, «гецл» гиснь — «буйна йосч», «буйнта йоста көвүн», «буйнта йосна хаалһд түрүн орҗах көвүн» гиҗ орчулҗ болҗана.

Санврнь

Шраманера / гецл күүнә арвн Эврә тоньлх санврнь иим:

1. Әмтнә әм таслхиг тевчх;
2. Эс өгсиг авх;
3. Буру алҗасиг тевчх;
4. Худл келхиг тевчх;
5. Уха согтулхиг тевчх;
6. Цаг биш цагла хот идхиг тевчх;
7. Байрлҗ нәәрлхиг тевчх;
8. Бийд чимг зүүх, сүрчлһ түркхиг тевчх;
9. Өндр орн-ширәд суухиг тевчх;
10. Мөңг керглхиг тевчх.

Хальмг келнд керглдгнь

Хальмг келнд «шраманера» гидг үг ашглдг уга болв чигн, энүнә келнә аю дахад хүврсн хүвлвриг хүвсхлин өмн өргнәр ашглад бәәсн бәәҗ. «Шраманера» гидг үгин хальмг келнә хүвлврнь — «шев» гисн үг.